همه چیز درباره سیستم کمک داور ویدئویی (VAR)

فوتبال خود زندگی است. بازی 90 دقیقه‌ای که جزء به جزء آن تداعی گر زندگی است. غیرقابل پیش بینی و قابل جبران تا آخرین دقایق بازی. صحنه‌ای از اشک‌ها و لبخندها، بردها و باخت ها. غفلت‌هایی کوچک که به پشیمانی‌های بزرگ می‌انجامند. دست‌های یاری رقبایی که به سوی یکدیگر دراز می‌شوند تا نشان دهند دوستی‌ها می‌مانند ولاغیر. فوتبال درست مثل صحنه زندگی هیچ دکمه بازگشتی ندارد. اشتباهی اگر باشد، عادلانه یا ناعادلانه باید تاوانش را بدهی و این جزئی از فوتبال است. حالا مدتی است ورود سیستم‌های کمک داور ویدئویی به فوتبال، حکم دکمه بازگشت به عقب را پیدا کرده برای فوتبال! داوران می‌توانند همچون اسطوره‌های افسانه ای، یک لحظه قطار تندروی زندگی را متوقف کنند و درباره تصمیمی که می‌خواهند بگیرند با کمک داورانی مشورت کنند که در اتاقی به دور از هر هیجانی نشسته‌اند و از زوایای مختلف صحنه‌های بازی را تماشا می‌کنند و با دید بازتری می‌توانند قضاوت کنند. اتفاق خوبی است، جالب است در نظر اول اما جالب‌تر اینکه همه آمار و ارقام نشان از این دارد که قضاوت بازی‌ها در مقایسه با دور قبلی رقابت‌های جام جهانی که از سیستم VAR استفاده نمی‌کردند، تفاوت زیادی ندارد.

VAR تأثیری هم در سرنوشت تیم‌ها داشته؟

در همین راستا اتفاقاً رییس کمیته داوران فدراسیون بین‌المللی فوتبال فیفا اعلام کرد که فناوری کمک داور ویدیویی (VAR) در جام جهانی روسیه تقریبا بی نقص بوده و 3. 99 درصد از تصمیم‌هایی که به تغییر نتیجه بازی‌ها انجامیده، به درستی اعلام شده است.
با این حال اما نمی‌توان از تأثیری که این سیستم ویدئویی در برخی تصمیم‌های مهم داوران داشته، چشم پوشی کرد. همانطور که پیش از این هم به آن اشاره شده است، بازی اسپانیا – مراکش در گروه B، فرانسه – دانمارک از گروه C و سوئد – مکزیک از گروه F از جمله بازی‌هایی بودند که در هر کدام از آنها VAR به کمک داور بازی آمد و سرنوشت بازی را تغییر داد.
در گروه B، کمک داور ویدئویی در نهایت به اسپانیا اجازه داد به‌عنوان تیم اول گروه صعود کند و پرتغال دوم شود. بدون VAR گل دوم اسپانیا مقابل مراکش توسط ایاگو آسپاس که به اشتباه آفساید تشخیص داده شد، مردود اعلام می‌شد و به این ترتیب جای این تیم و پرتغال در جدول عوض می‌شد و اسپانیا در نیمه سخت جدول قرار می‌گرفت. همچنین VAR در بازی پرتغال مقابل ایران برای نماینده آسیا یک پنالتی اعلام کرد تا بازی به تساوی کشیده شود.
در گروه C، کمک داور ویدئویی سرنوشت تیم‌های ملی فرانسه و دانمارک را هم تغییر داد طوری که فرانسه دو امتیاز از دست می‌داد و دانمارکی‌ها دو امتیاز بیشتر می‌گرفتند. اگر آن اتفاق می‌افتاد، دانمارک صدرنشین جدول گروهش می‌شد و باید با آرژانتین روبه‌رو می‌شد و فرانسه هم به مصاف کرواسی می‌رفت.
این داستان در گروه F‌ و در مورد تیم‌های ملی سوئد و مکزیک هم صدق می‌کند. در نبود کمک داور ویدئویی سوئدی‌ها که پیروزی‌شان مقابل کره جنوبی به لطف پنالتی تشخیص داده شده توسط VAR رقم خورد، دو امتیاز کمتر داشتند و به جای اینکه به‌عنوان صدرنشین صعود کنند، تیم دوم می‌شدند و مکزیک صدرنشین می‌شد. در آن شرایط، مکزیک با سوییس مصاف می‌داشت و سوئد هم به دیدار برزیل می‌رفت.

وقتی کمک داوران ویدئویی هم به اشتباه می‌افتند
سیستم کمک داوران ویدئویی در واقع به منظور کاهش اشتباهات داوری و ایجاد عدالت بیشتر در بازی‌ها راه اندازی و پیاده سازی شده. با این حال اما از آنجا که در این سیستم هم تصمیم‌های انسانی دخیل است، نمی‌تواند عاری از اشتباه باشد. ضمن اینکه فلسفه VAR این است که کمک داوران ویدئویی در مواقع شک برانگیز از خود داور سوال می‌کنند که آیا نیاز به مشورت دارد یا نه و اگر در آن لحظه داور اعلام کند که نیازی به مشورت ندارد، حتی اگر تصمیم اشتباهی گرفته باشد، کاری از کسی ساخته نیست. مهم‌تر اینکه حتی اگر کمک داوران ویدئویی تصویر را باز بینی کنند و نظر به اشتباه بودن داور وسط داشته باشند، باز هم تصمیم آخر با داور است و در این صورت هم امکان اینکه اصلاحی صورت بگیرد، وجود نخواهد داشت.
در همین راستا جالب است که از دید بسیاری کارشناسان داوری، در بازی ایران – پرتغال حتی کمک داور ویدئویی هم نتوانست کمکی به اصلاح تصمیم‌های اشتباه داور کند. در صحنه خطای کریستین رونالدو که کمک داوران ویدئویی، داور وسط را فراخواندند، با اینکه مشخص بود همگی در ابتدا نظر به اخراج رونالدو داشتند اما در نهایت گویا همگی مرعوب ابهت بازیکنی چون او شدند و از اخراج صرفنظر کردند تا بعد از آن کارشناسان داوری تصمیم درست را اخراج بدانند. ضمن اینکه بعد از بازی ایران – پرتغال، خیلی از کارشناسان معتقد بودند که سیستم کمک داور ویدئویی درباره پنالتی ایران مقابل پرتغال اشتباه کرده است.